Անցյալ, ներկա, ապագա

Ամեն օր մեզ ասում են, որ պետք չէ հիշել անցյալը, պլանավորել ապագան՝ չիմանալով թե ինչ կլինի մեզ հետ վաղը, կամ երկու օր հետո և որ պետք է ապրել միայն ներկայով։ Իմ կարծիքով ժամանակների մեջ կան մինուսներ, բայց պետք չէ մոռանալ և դրական կողմերի մասին։ Օրինակ՝ անցյալի սխալներից սովորելով պետք է անենք այնպես, որպեսզի այլևս չկրկնենք դրանք։ Ապագայով պետք չէ ապրել, քանի որ մենք չգիտենք ինչ կլինի վաղը կամ մեկ շաբաթից, բայց մենք կարող ենք դնել նպատակներ և երազանքներ, իրագործելով այն այսօր։ Իսկ արդեն ներկա ժամանակի ամենամեծ սխալն այն է, որ երազանքներին կամ նպատակներին հասնելու համար չենք աշխատում հիմա, այլ թողնում ենք վաղվան, իսկ արդեն վաղն էլ մոռանում ենք դրա մասին։ Բոլոր ժամանակներում կան խուսափելու կողմեր, բայց ինչպես նաև դրական կողմեր, որոնցով կարող ենք կյանքի համար օգտակար գիտելիքներ քաղենք։

Գործնական աշխ․ 09․02․2023

105.Ընդգծել 3 բաշխական թվական:
ա. մեկ-մեկ, բազմակի, երկուական, ինը տասներորդ, հինգական, իններորդ:
բ. մեկումեջ, հինգ-հինգ, քսանական, չորս հինգերորդ, յոթական, երիցս:
գ. երկրորդական, տասնհինգ-տասնհինգ, յոթ ութերորդ, մեկական, բաշխական, տասական:

106.Թվականները գրել բառերով:
1960- հազար ինը հարյուր վաթսուն թվին Հայաստանում գործում էին 27-քսանյոթ թատրոններ, 25-քսանհինգ թանգարաններ, 1187-հազար հարյուր ութսունութ գրադարաններ, 694-վեց հարյուր ինըսունչորս կինոսարքավորումներ, իսկ 1940-հազար ինը հարյուր քառասուն թ.՝ 13-տասներեք թատրոններ, 11-տասնմեկ թանգարաններ, 908-ինը հարյուր ութ գրադարաններ, 168-հարյուր վաթսունութ կինոսարքավորումներ:
Հայաստանի Հանրապետության՝ ամենաբարձր լեռնագագաթներն են Արագածը՝ 4090-չորս հազար ինըսուն մ, Կապուտջուղը՝ 3906-երեք հազար ինը հարյուր վեց մ, Մեծ Իշխանասարը՝ 3549-երեք հազար հինգ հարյուր քառասունինը մ, Վարդենիսը՝ 3523-երեք հազար հինգ հարյուր քսաներեք մ:
Հայաստանի Հանրապետության ամենաերկար գետերն են Ախուրյանը, որի երկարությունը 186-հարյուր ութսունվեց կմ է, Աղստևը՝ 133-հարյուր եռեսուներեք կմ:

107.Ընդգծել 3 կոտորակային թվական:
ա.մասնական, երկու երրորդ, տասներորդական, մեկ երկրորդ, չորս հինգերորդ, սակավաթիվ:
բ. մեկ երրորդ, հարյուրապատիկ, երկու ամբողջ վեց տասնորդական, ամբողջական, երկու յոթերորդ, հնգանիստ:
գ. երկրորդային, մեկ քառորդ, վեցական, հինգ վեցերորդ, կոտորակ, երեք ամբողջ տասնյոթ հարյուրերորդական:

108.Հետևյալ բառակապակցություններից կազմիր գոյականներ:
Տասն օր-տասնօրյակ
հինգ տարի-հինգամյա
մեկ ամիս-մեկամսյա
ութ ոտք ունեցող-ութոտանի
հարյուր տարի-հարյուրամյա
ութ հոգուց բաղկացած-ութհոգանի
հազար տարի-հազարամյա
չորս հոգուց բաղկացած-չորսհոգանի
երեք ամիս-երեքամսյա
երեք հոգուց բաղկացած-երեքհոգանի
երեք ոտք ունեցող-երքոտանի

109.Ընդգծիր 3 դասական թվական:
ա. քսանմեկերորդ, մեկ չորրորդ, հազարավոր, երեսուներկուերորդ, առաջին, տասնմեկ:
բ. հնգյակ, հինգերորդ, երրորդական, մեկ հարյուրերորդ, ութերորդ, չորրորդ:
գ. երեք քառորդ, տասնիններորդ, երկրորդական, հիսունհինգերորդ, երկրորդ, երրորդություն:

110.Ընդգծիր յուրաքանչյուր շարքում 5 թվական:
ա. քառապատիկ, զրո, վաթսունմեկերորդ, եռակի, տասներկու-տասներկու, յոթական, ութնյակ, չորսբոլորը, երկու հինգերորդ:
բ. թվային, տրիլիոն, երկակի, հինգ-հինգ, մեկմեկու, երեսունհինգ, երեք յոթերորդ, չորրորդ, տասնավոր
գ. վաթսուն, տասնմեկերորդ, հնգամյա, հարյուր-հարյուր, հնգանիստ, եռագույն, չորս քառորդ, հազար:

111..Ընդգծիր 3 քանակական թվական;
ա. երրորդություն, թվական, հարյուր մեկ, քառասուն, եռապատիկ, միլիոն:
բ. քանակական, հինգ հարյուր, յոթնապատիկ, երկու հարյուր, տասը, յոթերորդ:
գ. տասնինը, քառյակ, մեկական, ութսուն, եռանիստ, հազար երկու հարյուր, միավոր:

Հենաշարժիչ համակարգ

Մարդու բոլոր ոսկրերն իրենց միացումներով կազմում են կմախքը, որը հենաշարժիչ համակարգի պասիվ մասն է, կմախքի տարբեր օղակները շարժման մեջ դնող մկանները՝ ակտիվ մասը։

Հենաշարժիչ համակարգն օրգանիզմում կատարում է հետևյալ ֆունկցիաները`

•  Հենարանային 
•  Պաշտպանական
•  Տեղաշարժման
•  Արյունաստեղծ

Կմախքը մարմնի հենարանն է, նրան տալիս է որոշակի ձև և դիրք տարածության մեջ։ Ոսկրերը միանալով առաջացնում են խոռոչներ և պաշտպանում նրանցում գտնվող օրգաններն արտաքին ազդեցություններից։ Գանգատուփը գլխուղեղի զետեղարանն է, ողնաշարային խողովակը՝ ողնուղեղի ոսկրապատյանը, կրծքավանդակը պաշտպանում է սիրտը, թոքերը, խոշոր անոթները, կոնքերը՝ սեռական, միզային և մարսողական համակարգերի որոշ օրգանները։ Ոսկրերը պարունակում են հանքային փոխանակությանը մասնակցող աղեր (երկաթի, ֆոսֆորի, կալցիումի և ուրիշ)։ Ոսկորը նաև արյունաստեղծ օրգան է։Յուրաքանչյուր ոսկր մի քանի հյուսվածքներից կազմված բարդ օրգան է։ Արտաքինից ոսկրը պատված է շրջոսկրով։ Այն բարակ, ամուր, արյունատար անոթներով և նյարդերով հարուստ շարակցահյուսվածքային թիթեղ է, ապահովում է ոսկրի սնուցումը և աճը։ Շրջոսկրը բացակայում է հոդավորվող մակերեսներում։ Շրջոսկրի տակ գտնվում է հոծ ոսկրահյուսվածքը, իսկ դրա տակ՝ սպունգանման ոսկրահյուսվածքը: Վերջինս կատարում է արյունաստեղծ ֆունկցիա:Կմախքի ոսկրերը կազմված են ոսկրահյուսվածքից, որը շարակցական հյուսվածքի տարատեսակ է։ Այն կազմված է ոսկրաբջիջներից, օրգանական ու անօրգանական միացություններ պարունակող միջբջջային նյութից, որը կազմում է ոսկրահյուսվածքի 2/3-ը։ Այն պինդ է և ամուր, օժտված է մեխանիկական բարձր հատկություններով և ամրությունը գերազանցում է երկաթին ու գրանիտին։ Ոսկրահյուսվածքը պարունակում է արյունատար անոթներ և նյարդեր, նրանում մշտապես կատարվում է ոսկրի քայքայում և ստեղծում։

Գործնական աշխ․ 08․02․2023

102.Կազմիր բայեր տրված գոյականներից:
Գիշեր-գիշերել
պատիժ-պատժել
վեճ-վիճել
շղթա-շղաթել
հաշիվ-հաշվել
դեզ-դիզել
կոճակ-կոճակել
հույս-հուսալ
սղոց-սղոցել
վճիռ-վճռել
տոն-տոնել
փունջ-փնջել
կարոտ-կարոտել
վկա-վկաել
կազմ-կազմել
կերակուր-կերակրել
պատվեր-պատվիրել
հունձ-հնձել
սոսինձ-սոսնձել
շող-շողալ
որոտ-որոտալ
մեխ-մեխել
քրքիջ-քրքջալ
մաղ-մաղել
ավել-ավելանալ
գին-գնել
նվեր-նվիրել

103.Գտիր առաջին շարքի բայերի հոմանիշները երկրորդ շարքում:
ա. հիանալ, ապաքինվել, դալկանալ, պարծենալ, չքանալ, ընկղմվել, ոգևորել:
բ.  գոտեպնդել, անհայտանալ, սուզվել, զմայլվել, հպարտանալ, գունատվել, առողջանալ:

Հիանալ-զմայվել
ապաքինվել-առողջանալ
դալկանալ-գունատվել
պարծենալ-հպարտանալ
չքանալ-անհայտանալ
ընկղմվել-սուզվել
ոգևորել-գոտեպնդել

ա. ննջել, կողոպտել, հանդգնել, մտածել, ենթարկվել, վրնջալ, մարտնչել;
բ.  համարձակվել, պայքարել, հնազանդվել, խորհել, խրխնջալ, թալանել, նիրհել:

ննջել-նիրհել
կողոպտել-թալանել
հանդգնել-համարձակվել
մտածել-խորհել
ենթարկվել-հնազանդվել
վրնջալ-խրխջալ
մարտնչել-պայքարել

104.Որոշիր տրված բայերի դեմքը, թիվը, ժամանակը:

Բոցկլտում է- երրորդ դեմք, եզակի թիվ, ներկա ժամանակ
բացատրել ենք
պիտի մասնակցեմ

կսովորենք-առաջին դեմք, հոգնակի թիվ, ապառնի։
ենթադրում էի-առաջին դեմք, եզակի թիվ, անցյալ ժամանակ։
ծանոթացել էիր-երկրորդ դեմք, եզակի թիվ, անցյալ ժամանակ։
սայթաքեցիր-երկրորդ դեմք, եզակի թիվ, անցյալ ժամանակ։
մրցելու են-երրորդ դեմք, հոգնակի թիվ, ապառնի։
նորոգում ենք-առաջին դեմք, հոգնակի թիվ, ներկա ժամանակ։
խաղացել են-երրորդ դեմք, հոգնակի թիվ, անցյալ ժամանակ։
խոստացան-երրորդ դեմք, հոգնակի թիվ, անցյալ ժամանակ։
սերտում ես-երկրորդ դեմք, եզակի թիվ, ներկա ժամանակ։
աջակցել են-երրորդ դեմք, հոգնակի թիվ, անցյալ ժամանակ։
կհեռագրեն-երրորդ դեմք, հոգնակի թիվ, ապառնի։
շնորհավորում էին-երրորդ դեմք, հոգնակի թիվ, անցյալ ժամանակ։
հաշտվելու են-երրորդ դեմք, հոգնակի թիվ, ապառնի։
թաքցրել էին-երրորդ դեմք, հոգնակի թիվ, անցյալ ժամանակ։